Program Ramowy Unii Europejskiej Horyzont Europa jest największym w historii UE programem w zakresie badań naukowych i innowacji. W ciągu 7 lat (2021–2027) na nowatorskie badania i innowacyjne rozwiązania przeznaczone zostanie ponad 93 mld euro. Program wielonarzędziowo implementuje kluczowe polityki UE, takie jak Europejski Zielony Ład czy Europa na miarę ery cyfrowej. O środki mogą się starać podmioty różnego typu: jednostki naukowe, firmy wszelkiej wielkości, administracja różnego szczebla, jednostki pozarządowe.
Ogólna prezentacja KE o programie (2021 r.)
Struktura programu Horyzont Europa została oparta na trzech zasadniczych, wzajemnie wspierających się filarach:
uzupełnionych przez dodatkowy komponent:
Szersze uczestnictwo i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej
oraz działania Wspólnego Centrum Badawczego.
9. program ramowy UE Horyzont Europa promuje doskonałość i zapewnia wsparcie najlepszym naukowcom i innowatorom, stymulując tym samym przemiany systemowe konieczne do zapewnienia, by Europa była ekologiczna, zdrowa i odporna. Wspiera doskonałość naukową za pośrednictwem Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC), by umożliwić wybitnym naukowcom poszerzanie granic nauki i wiedzy, co pomaga sprostać wyzwaniom gospodarczym i społecznym, przed którymi stoi Europa. Stypendia i wymiany w ramach Działań Marii Skłodowskiej-Curie (MSCA) pomagają naukowcom poszerzać wiedzę i umiejętności. Europa korzysta jednocześnie z zaplecza w postaci doradztwa naukowego, wsparcia technicznego i badań prowadzonych w pięciu zaawansowanych laboratoriach przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC).
Horyzont Europa wspiera badania konsorcjalne w zakresie aktualnych najpoważniejszych wyzwań społecznych oraz wzmacnia potencjał technologiczny i przemysłowy poprzez konkursy tematyczne (w ramach sześciu tzw. klastrów). Na przykład za sprawą klastrów „Klimat, energia i mobilność” oraz „Technologie cyfrowe, przemysł i przestrzeń kosmiczna” zwiększana jest skala badań i innowacji w dziedzinach związanych z klimatem, a przedsiębiorstwa europejskie otrzymują dostęp do potrzebnych im technologii i danych. W tym drugim przypadku nacisk jest kładziony na badania kwantowe, co sprzyja umacnianiu pozycji Europy w dziedzinie nauki.
Klaster „Kultura, kreatywność i społeczeństwo integracyjne” został wzmocniony w bieżącym programie ramowym w celu zagwarantowania większego wsparcia dla badań naukowych i innowacji w sektorach kultury i kreatywnym poprzez tworzenie przestrzeni współpracy w zakresie dziedzictwa kulturowego oraz sztuki i nauk humanistycznych. Klaster „Zdrowie” pozwala zająć się takimi wyzwaniami jak pandemia koronawirusa, rozszerzanie badań klinicznych, innowacyjne środki ochronne, wirusologia, szczepionki, leczenie i diagnostyka oraz przekładanie wyników badań na instrumenty polityki zdrowia publicznego.
Horyzont Europa poprzez działania o charakterze przekrojowym zachęca również do szerszego uczestnictwa, zmniejsza lukę w poziomie doskonałości naukowej oraz wzmacnia Europejską Przestrzeń Badawczą (ERA). Za pomocą szerokiego wachlarza środków wspiera kraje osiągające gorsze wyniki w zakresie badań naukowych i innowacji, a także stymuluje tworzenie centrów doskonałości w ramach współpracy międzynarodowej z najlepszymi europejskimi zespołami.
Horyzont Europa wprowadził nowe inicjatywy, takie jak Europejska Rada ds. Innowacji (EIC). Zadaniem EIC jest wsparcie dla powstających i przełomowych innowacji w startupach oraz małych i średnich przedsiębiorstwach. Działalność ta jest uzupełnieniem prac Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT). Ponadto dzięki finansowaniu nawiązywania kontaktów z regionalnymi i krajowymi innowatorami program wzmacnia europejskie ekosystemy innowacji.
Całkowicie nowym elementem w programie Horyzont Europa są misje UE. Pięć misji skupia się na kwestiach, które mają wpływ na codzienne życie społeczeństw – od walki z rakiem po przystosowanie się do zmian klimatu, mieszkanie w bardziej ekologicznych miastach, ochronę wód i oceanów, czy też zapewnienie zdrowych gleb z myślą o zdrowej żywności, zdrowiu ludzi, o przyrodzie i klimacie.
Innym szczególnym elementem, na który położono nacisk w Horyzoncie Europa, są partnerstwa europejskie. Obejmując swoim zakresem kluczowe obszary, takie jak energia, transport, bioróżnorodność, zdrowie, żywność oraz gospodarka obiegu zamkniętego, kilkadziesiąt partnerstw europejskich grupuje międzynarodowych partnerów z sektorów publicznego i prywatnego, opracowuje i wdraża własne agendy badawcze poprzez Horyzont Europa.
