Państwa unijne wypracowały we wtorek stanowisko ws. unijnego programu dotyczącego badań naukowych i innowacji Horyzont Europa na lata 2021-2027. Unijni ministrowie ds. nauki uzgodnili m.in. przesunięcie 200 mln euro z budżetu EIC do programu Marii Skłodowskiej-Curie. Przedstawiciele biznesu i niemiecka prezydencja mają nadzieję, że finansowanie z programu Horyzont Europa ruszy 1 stycznia 2021 r.

Główna nierozstrzygnięta kwestia rozporządzenia Horyzont Europa, którą uzgodnili unijni ministrowie odpowiedzialni za sprawy naukowe, dotyczyła wewnętrznego podziału środków w ramach programu, w tym pieniędzy z unijnego planu odbudowy (Next Generation EU).

Ministrowie ds. nauki mieli do wyboru dwie opcje. Pierwsza dotyczyła proporcjonalnych cięć we wszystkich programach, a druga przewidywała dodatkowe 200 mln euro dla MSCA, finansowane poprzez 2-procentowe cięcie w budżecie Europejskiej Rady ds. Innowacji.

Niemiecka minister ds. badań i edukacji Anja Karliczek stwierdziła, że ​​wszystkie państwa członkowskie „doceniłyby wyższy budżet” programu Horyzont Europa, ale ministrowie musieli pracować w granicach narzuconych przez porozumienie polityczne zawarte w lipcu w sprawie długoterminowego budżetu UE.

CZYTAJ TAKŻE: Rada Europejska tnie budżet UE: ofiarą padł również program Horyzont Europa

Ta propozycja budżetu zostanie przedstawiona Parlamentowi Europejskiemu, którego posłowie ostrzegli już, że nie poprą żadnej umowy, która nie cofnie niektórych cięć uzgodnionych przez przywódców UE w lipcu. Wówczas 94,4 mld euro zaproponowane przez Komisję dla programu Horyzont Europa zostało zredukowane do 80,9 mld euro (według cen z 2018 r.).

W cenach bieżących budżet uzgodniony we wtorek przez ministrów ds. nauki ma wynosić 90,9 mld euro, z czego 85,5 mld euro będzie pochodzić z długoterminowego budżetu na lata 2021-2027. Reszta pochodzi z nowego funduszu naprawy po pandemii – tymczasowego programu przewidzianego na lata 2021-2024 do finansowania projektów mających na celu walkę z pandemią Covid-19 i spowodowanym nią kryzysem gospodarczym.

Sprawujące prezydencję Niemcy chcą szybko przejść do dalszych rozmów  nad tymi przepisami z europarlamentem. – Naszym celem jest uzyskanie porozumienie z Parlamentem Europejskim przed zakończeniem prezydencji – mówiła na konferencji prasowej w Brukseli niemiecka minister badań i edukacji Anja Karliczek.

– Jesteśmy jeden krok bliżej, żeby uruchomić ten program od 1 stycznia 2021 r. – wtórowała jej unijna komisarz ds. innowacji i badań Marija Gabriel.

Polska liczy na to, że nowe zasady sprawią, iż do naszych naukowców i innowacyjnych firm w końcu zacznie płynąć więcej środków. – Program Horyzont Europa jest dużą szansą dla rozwoju polskiej nauki. Dotychczas nie w pełni tę szansę wykorzystywaliśmy – Polska wkłada do budżetu unijnego ponad 3 proc., a udało nam się dla nauki pozyskiwać jedynie ok. 1 proc. tego wkładu – podkreślił wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Grzegorz Wrochna, który brał udział w posiedzeniu.

Jak zaznaczył, z punktu widzenia Polski ważne są instrumenty, które pozwolą na synergię funduszy strukturalnych, spójnościowych z programami Horyzont Europa.  – Będzie to polegało na tym, że np. polski zespół, który został bardzo wysoko oceniony w konkursie Horyzontu Europa, ale nie dostał pieniędzy w danej puli, bo ich zabrakło, będzie mógł być finansowany z naszych polskich funduszy spójności  – podkreślił cytowany w komunikacie prof. Wrochna.

Pozytywnie o przyjęciu stanowiska państw członkowskich wypowiedziała się organizacja przedsiębiorców BusinessEurope. – To decydujący krok naprzód, aby program rozpoczął się terminowo w styczniu 2021 r. Potrzebujemy wystarczających środków finansowych na wspólne, zorientowane na misję i technologię projekty – zaznaczył jej dyrektor generalny Markus J. Beyrer.

Jego zdaniem, 60 proc. puli środków programu Horyzont Europa powinno być przeznaczonych na globalne wyzwania i konkurencyjność przemysłu w obszarach zdrowia, włączającego i bezpiecznego społeczeństwa, technologii cyfrowej i przemysłu, klimatu, energii, mobilności, żywności oraz zasobów naturalnych.

Przyjęcie przez ministrów nauki stanowiska w sprawie rozporządzenia Horyzont Europa i programu szczegółowego wdrażającego program ma umożliwić wynegocjowanie ostatecznego kształtu przepisów z Parlamentem Europejskim.

(Źródło: Nauka w Polsce PAP, Science Business )